تاثیر عزا داری سید الشهدا(ع)بربقای تشیع:

چگونه سيدالشهداء(عليه السلام) اين ويژگى را پيدا كرد كه بتواند اين بركات را داشته باشد و مردم در سايه عزادارى در مصيبت او

بتوانند مصالح دنيا و به خصوص مصالح آخرتشان را تأمين كنند

آنچه دوست و دشمن بر آن اتفاق دارند اين است كه داستان كربلا، اگر در عالم انسانيت داستان منحصر به فردى نباشد، از وقايع بسيار كم

نظير است. البته ما بر اساس آنچه از ائمه اطهار(عليهم السلام)دريافت داشته ايم، اين داستان را منحصر به فرد مى‌دانيم و معتقديم كه

نظير اين داستان در گذشته نبوده و در آينده هم نخواهد بود. ولى از جهت احتياط در سخن و براى اين كه با كسانى مواجه هستيم كه طبعاً

از ما دليل و سند مى‌خواهند و براى اين كه وارد آن بحث ها نشويم، مى‌گوييم اتفاق نظر همه مورخين و همه آشنايان به تاريخ بشر اين

است كه اگر داستان عاشورا منحصر به فرد نباشد، از كم نظيرترين داستان هاى عالم است؛ داستانى كه هم از نظر كيفيت وقوع، هم از

نظر عظمت مصيبت، و هم از نظر بقاى خاطره آن در ميان مردم و آثار اجتماعى كه بر آن مترتب مى‌شود، با هيچ ماجراى ديگرى قابل

مقايسه نيست. خود همين تكرار عزادارى هايى كه در كشور خودمان مى‌بينيم، مى‌تواند براى ما عامل هشدار دهنده و بيداركننده اى باشد

كه هيچ حادثه ديگرى با اين حادثه قابل مقايسه نيست. حادثه اى كه براى آن اين همه وقت صرف مى‌شود، اين همه هزينه مى‌شود و اين

همه اشك ها ريخته مى‌شود، با چه حادثه و پيشامدى قابل تشبيه است؟

اين عزادارى ها مخصوص شهر و كشور ما نيست. شايد بسيارى از مردم گمان كنند كه اين گونه عزادارى ها مخصوص شهرهايى

همچون قم و مشهد يا ساير شهرهاى ايران است؛ اما من به شما عرض كنم كه در دورترين نقطه هاى جهان در ايام محرم و صفر و به

خصوص روز عاشورا شبيه همين مراسمى كه شما در شهر خودتان داريد برنامه هايى برگزار مى‌شود. در نيويورك كه يكى از بزرگ

ترين شهرهاى دنيا است، در روز عاشورا از طرف شيعيان پاكستانى، ايرانى، عراقى، لبنانى و بعضى از كشورهاى ديگر، دسته سينه

زنى راه مى‌افتد به طورى كه توجه همه مردم را به خود جلب مى‌كند. بزرگ ترين خيابان اين شهر، پر از جمعيت مى‌شود به گونه اى كه

رفت و آمد را مشكل مى‌سازد.

علاوه بر شيعيان، در بسيارى از كشورهاى سنى نشين هم در ايام عاشورا چنين مراسمى از سوى اهل سنت برگزار مى‌شود؛ يا اگر

شيعيان جلساتى تشكيل مى‌دهند، برادران اهل تسنن، خود را موظف مى‌دانند كه در اين مراسم شركت كنند. بسيارى از برادران اهل تسنن

ما در شبه قاره هند، هم در هندوستان كه تعداد مسلمانان آن، دو برابر جمعيت كل ايران است و هم در بنگلادش و پاكستان، به عنوان اداى

اجر رسالت، بر خود واجب مى‌دانند كه در مراسم عزادارى سيدالشهداء(عليه السلام) شركت كنند. چون در قرآن آمده است: «قُلْ لا

أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً اِلاّ الْمَوَّدَةَ فى الْقُرْبى»(سوره شوری،آیه 23) بر همين اساس، ايشان نيز اظهار مودت به اهل بيت(عليهم السلام) را اجر

رسالت مى‌دانند و اداى آن را بر خود واجب مى‌شمارند. به اين دليل وقتى عزادارى سيدالشهداء(عليه السلام) برپا مى‌شود، آن ها هم براى

اظهار محبت و علاقه به اهل بيت(عليهم السلام) و اداى اين دِينى كه به عهده خود مى‌دانند شركت مى‌كنند؛ بلكه حتى بت پرستانى كه به

شريعت اسلام معتقد نيستند، به لحاظ بركاتى كه از عزادارى سيدالشهداء(عليه السلام) ديده اند مراسم عزادارى برپا مى‌كنند و نذورات

فراوانى براى برگزارى مراسم سيدالشهداء(عليه السلام) دارند. اين ها مواردى است كه در تمام دنيا ديده مى‌شود و كفار هم مى‌دانند كه

چنين مسائلى وجود دارد. شما هيچ حادثه اى را در عالم نمى‌توانيد نشان دهيد كه چنين تأثيرى داشته باشد و ملت هاى مختلف را تحت تأثير

قرار داده باشد.

از نظر طول اثر، بيش از سيزده قرن است كه طراوت و تازگى خود را حفظ كرده و گويى اين جريان ديروز واقع شده است و مردم

همچنان با سوز و گداز مى‌گريند و بر سر و سينه مى‌زنند. شايد بعضى از مراسم عزادارى وجود داشته باشد كه از جهت قدمت سابقه بيش

ترى داشته باشد. نمونه اى كه مى‌توان به آن اشاره كرد، عزادارى اى است كه مسيحيان براى به دارزدن حضرت عيسى(عليه السلام)

انجام مى‌دهند. سالگرد به دار كشيده شدن حضرت عيسى ـ على نبينا و آله و عليه السلام ـ در همين ايام بهار است. البته ما معتقديم كه چنين

اتفاقى واقع نشده است. قرآن مى‌فرمايد: «وَ ما قَتَلُوهُ وَ ما صَلَبُوهُ وَ لكِنْ شُبِّهَ لَهُم».(سوره نساء،آیه 157) اما آن ها معتقدند كه حضرت

عيسى(عليه السلام) را به دار كشيدند و ايشان را دفن كردند و بعد از سه روز، ايشان از قبر بيرون آمد و به آسمان رفت. لذا براى سالگرد

به دار كشيده شدن حضرت عيسى(عليه السلام) مراسم عزادارى برپا مى‌كنند. بنده يك سال در واتيكان بودم كه مصادف بود با شب هايى

كه شب عزادارى حضرت مسيح(عليه السلام) بود. اين مراسم در كليساى بزرگ رُم، در كليساى سن پيتر با حضور خود پاپ برگزار

مى‌شد و برنامه به گونه اى پيش آمد كه ما هم در آن شركت كرديم.

بديهى است مراسمى كه در آن، پاپ كه شخصيت جهانى عظيمى دارد شركت مى‌كند و از اطراف دنيا براى ديدن آن جمع مى‌شوند و در

كليسايى كه بزرگ ترين كليساى عالم است برپا مى‌گردد، مراسمى با شكوه خواهد بود. در اين مراسم لباس مشكى مى‌پوشند، شمع روشن

مى‌كنند و سرودهاى مذهبى شبيه نوحه اى كه ما مى‌خوانيم، به صورت آرام مى‌خوانند. چنين مراسمى را برگزار مى‌كنند، اما تمام اين

مراسم به اندازه مجلس ترحيم يكى از علماى ما شور ندارد. از آن جا كه از ميلاد حضرت مسيح(عليه السلام) دو هزار سال مى‌گذرد،

مى‌توانيم بگوييم سابقه برگزارى اين مراسم عزادارى به حدود دو هزار سال مى‌رسد و اين مراسم همچنان برگزار مى‌شود و مورد احترام

است. اما به همين صورت كم رنگ و خيلى عادى برگزار مى‌گردد. اگر شما اين مراسم را با يكى از مجالس عزادارى كه در قم يا تهران

برگزار مى‌شود مقايسه كنيد، آن وقت خواهيد ديد كه چه قدر تفاوت راه است ميان آن ارادتى كه مسلمانان ـ به خصوص شيعيان ـ از عمق

جان اظهار مى‌كنند، با آنچه در بزرگ ترين اديان جهان و با آن تشكيلات، براى حضرت مسيح(عليه السلام) برگزار مى‌شود. به هر حال

شما بهتر مى‌دانيد و خودتان لمس مى‌كنيد كه كيفيت آن با هيچ مراسمى قابل مقايسه نيست.

به اين مطالب، فداكارى هايى را كه شيعيان در طول تاريخ كرده اند اضافه كنيد. اين فداكارى ها براى اين بوده است كه بتوانند اين مراسم

را برگزار كنند و بتوانند به زيارت قبر سيدالشهداء(عليه السلام) نايل شوند. هميشه برگزارى اين گونه مراسم و زيارت قبر آن حضرت

(عليه السلام) به اين راحتى نبوده است. البته الآن هم خيلى راحت نيست؛ ولى زمانى بود كه اگر كسى مى‌خواست براى زيارت قبر

سيدالشهداء(عليه السلام) برود، بايد جان خود را كف دست بگيرد. مأموران دولت عباسى، به خصوص در زمان متوكل، آنچنان سخت

گيرى مى‌كردند كه كسى جرأت نكند به نزديك حرم حسينى برسد. و بالاخره قبر سيدالشهداء(عليه السلام) را خراب كردند، بر آن آب بستند

و زمينش را شخم زدند، براى اين كه به كلى آثار اين قبر محو شود. ولى شيعيان براى آن كه بتوانند حتى قبر سيدالشهداء را زيارت كنند

(عليه السلام) ، حاضر شدند دست بدهند، پا بدهند، جان بدهند، اما بروند و از نزديك سلام بدهند. چنين چيزى قطعاً در تاريخ بشر نمونه

ندارد. اگر از هر جهت ديگر بگوييم شباهتى با ساير حوادث دارد، از اين جهت شباهتى با هيچ حادثه اى ندارد. هيچ واقعه اى را نمى‌شود

با اين واقعه مقايسه كرد.

البته اين حادثه اتفاقى نيست؛ درست است كه خداى متعال در قلب مؤمنان عشقى براى سيدالشهداء(عليه السلام) قرار داده است و در اين

مورد يك عامل غيبى وجود دارد، اما كارهاى الهى معمولاً بدون اسباب ظاهرى نيست؛ اين كه گاهى بدون اسباب ظاهرى كارى انجام

مى‌گيرد، استثناء است. تصادفى نبوده كه شيعيان اين طور علاقه مند شدند. حتى اهل تسنن و حتى بت پرستان هم بركات و آثارى از اين

كار ديده اند. ولى شايد مهم تر از همه، توصيه هايى بوده است كه پيشاپيش از طرف خود پيغمبر اكرم و از طرف ائمه و اهل بيت(عليهم

السلام)،بر زيارت، بزرگداشت و عزادارى، گريستن و برپا كردن مراسم ماتم صادر و بر آنها تأكيد شده است.

تأكيدهاى عجيب، كه يك سلام دادن براى سيدالشهداء(عليه السلام) ثواب حج و عمره دارد. سلامى كه از حضور قلب و از صدق دل

انجام بگيرد مى‌تواند ثواب حج مستحب داشته باشد. آن قدر ثواب در فضيلت زيارت سيدالشهداء(عليه السلام) وارد شده است كه كتاب ها

از اين قبيل مطالب پر شده است. رفتارى را كه خود ائمه اطهار(عليهم السلام)در بزرگداشت اين مراسم داشته اند مورد توجه قرار دهيد.

مثلاً به كسانى كه مرثيه مى‌گفتند و شعر مى‌سرودند، صله هاى فراوان مى‌دادند و از آن ها بسيار تمجيد مى‌كردند و به آنان احترام

مى‌گذاشتند. در ايام عزادارى در بيوت خود مراسم عزادارى تشكيل مى‌دادند، شاعرى را دعوت مى‌كردند، مى‌آمد مرثيه مى‌خواند. هم

سفارش هاى زبانى و هم سيره عملى و هم ذكر آن همه ثواب ها براى زيارت و بزرگداشت عزادارى و بالأخره آن عشقى كه خدا در دل

هاى پاك مؤمنان قرار داده، اين حادثه را به صورت حادثه منحصر به فردى در تاريخ بشر درآورده است.

خوب، اين ها چه اثرى در زندگى انسان ها داشته است؟ ما معتقديم كه مقام پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) از ائمه اطهار(عليه السلام)

بالاتر است. چرا براى وفات پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) اين گونه عزادارى نمى‌كنيم؟ چرا با اين كه مقام پيغمبر اكرم(صلى الله عليه

وآله) از همه ائمه اطهار(عليه السلام) بالاتر است، اين همه سفارش براى زيارت و برپا كردن مراسم عزادارى آن حضرت نشده است؟ ما

دوازده امام معصوم داريم، اگر بنا بر تفضيل مقام ائمه باشد، بر اساس آنچه خود ايشان فرموده اند مقام اميرالمؤمنين(عليه السلام) از همه

بالاتر است. درست است كه ما براى شهادت اميرالمؤمنين(عليه السلام) هم خيلى عزادارى مى‌كنيم، اما نسبت به سيدالشهداء(عليه السلام)

قابل مقايسه نيست. مصيبت حسين(عليه السلام) چه خصوصيتى دارد كه اين چنين براى او اهميت قائل شده اند و اين همه سفارش كرده

اند؟

بگذريم از رواياتى كه مى‌فرمايد از زمان حضرت آدم(عليه السلام) ، ذكر حسين(عليه السلام) و گريه كردن بر مصيبت حسين(عليه

السلام) بوده است. رواياتى هست كه همه انبيا و اوليا و فرشتگان آسمان براى سيدالشهداء(عليه السلام) گريه كرده اند. اين ويژگى كه

پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) در مورد آن بزرگوار فرمود: «حُسَيْنُ مِنّى وَ أَنَا مِنْ حُسَيْن»(بحارالانوار،ج43،ص261،باب

12،روایت 1)براى چيست؟ خوب، معناى «حسين منى» روشن است؛ اما «انا من حسين» خيلى مهم است. يا عبارت معروفى كه معمولاً

در حسينيه ها مى‌نويسند كه از اين روايت گرفته شده است: «اِنَّ الْحُسَيْنَ ابنِ عَلى فى السَّماءِ أَكْبَرُ مِنْهُ فى الاَْرْضِ فَاِنَّهُ لَمَكْتُوبٌ عَنْ يَمينِ

عَرْشِ اللّهِ مِصْباحُ هُدىً وَ سَفينَةُ نَجاة»(همان،ج36،ص204،باب40،روایت8)حسين چراغ هدايت و كشتى نجات است. خوب، همه

امامان ما(عليهم السلام) چراغ هدايت بوده اند، همه آنان كشتى نجات هستند. در زيارت جامعه مى‌خوانيم كه همه شما كشتى نجات هستيد،

هر كس به شما تمسك بجويد، نجات مى‌يابد، و هر كس از شما دور و عقب بماند، هلاك مى‌شود. همه اهل بيت(عليهم السلام)همين گونه

اند. پس حسين(عليه السلام) چه خصوصيتى دارد؟

بدون شك شخصيت سيدالشهداء(عليه السلام) و شرايطى كه به تقدير الهى براى زندگى ايشان پيش آمد، يك ويژگى به زندگى آن حضرت

(عليه السلام) و به خصوص شهادت او بخشيد كه اين بركات مى‌تواند از آن ناشى شود. همين طور ما معتقديم همه ائمه اطهار(عليهم

السلام)نور واحد هستند؛ هر امام ديگرى هم به جاى امام حسين(عليه السلام) بود، بايد همين برنامه را اجرا مى‌كرد. اگر اختلافى در

رفتار ائمه(عليهم السلام)ديده مى‌شود، به لحاظ شرايط اجتماعى زمان ايشان بوده است. مثلاً امام حسن(عليه السلام) اول جنگيد و بعد

صلح كرد. اين كه معروف است كه امام حسن(عليه السلام) در مقايسه با سيدالشهداء(عليه السلام) سمبل صلح بود، بدان معنا نيست كه دو

نوع سليقه و دو قرائت از اسلام داشته اند، قرائتى صلح طلبانه و قرائت ديگرى خشونت آميز؛ خير، ما معتقديم اگر امام حسين(عليه

السلام) هم در موقعيت امام حسن(عليه السلام) بود، مى‌بايست همانند امام حسن(عليه السلام) رفتار كند و اگر امام حسن(عليه السلام) در

شرايط امام حسين(عليه السلام) بود، بايد همان رفتار امام حسين(عليه السلام) را انجام مى‌داد، و ساير ائمه(عليهم السلام)نيز به همين

شكل. اختلاف در روش ها و رفتارها به خاطر شرايط اجتماعى خاصى بوده كه اين وظايف را ايجاب مى‌كرده است.

پس اين شرايط خاص است كه براى ابى عبد الله پيش آمد و زمينه اى را فراهم كرد كه نقشى را در تاريخ بشر و راهنمايى انسان ها ايفا

كند كه براى هيچ فرد ديگرى ميسّر نشد. اين شرايط بود كه چنين رفتارى را تعيين كرد؛ يا به زبان دينى اين تقدير الهى بود، خواست خدا

بود. چون شرايط اجتماعى هم به دست خداست، همه چيز به اراده لا يزال الهى منتهى مى‌شود. اين دو مطلب، دو روى يك سكه است؛

خواه بگوييم خدا اين ويژگى را به امام حسين(عليه السلام) بخشيد، و يا بگوييم شرايط زندگى ابى عبد الله اين خصوصيت ها را اقتضا

كرد. چون اين شرايط نيز تابع اراده خدا است و طبق تقدير او انجام مى‌گيرد.

حال بايد بررسى كنيم كه چگونه سيدالشهداء(عليه السلام) اين ويژگى را پيدا كرد كه بتواند اين بركات را داشته باشد و شیعیان در سايه

عزادارى در مصيبت او بتوانند مصالح دنيا و به خصوص مصالح آخرتشان را تأمين كنند؛ چون براى مؤمن، دنيا مقدمه اى براى تكامل

اخروى است و حيات اصلى در آن جا است. اين جا يك دوران جنينى است كه ما مى‌گذرانيم. حيات حقيقى، پس از مرگ شروع مى‌شود.

«وَ اِنَّ الدّارَ الْآخِرَةِ لَهِىَ الْحَيَوان»، (سوره عنکبوت ،آیه 64) حيات واقعى، پس از اين عالم است. به هر حال، هم مصالح دنيوى و هم

مصالح اخروى ما در سايه توسل به سيدالشهداء(عليه السلام) ، توجه به آن حضرت، عزادارى براى او، گريستن براى او و عرض ارادت

به ايشان است. همه شما آن قدر از معجزات و كراماتى كه از اين عزادارى ها حاصل شده است شنيده ايد كه من هر چه بگويم زيره به

كرمان بردن است؛ لذا به اين قسمت نمى‌پردازم. حتى خاك گِلى كه عزاداران سيدالشهداء(عليه السلام) به پيشانى مى‌ماليدند موجب شفاى

چشم حضرت آيت الله العظمى بروجردىرحمة الله عليه شد.

اين داستان را همه شنيده ايد كه ايشان به چشم دردى مبتلا بودند كه معالجه نمى‌شد. تا اين كه در ايام عاشورا در بروجرد دسته اى سينه

زن به منزل ايشان آمدند. مرحوم آيت الله بروجردى مقدارى از گِل هايى را كه عزاداران حسينى به سر و صورت ماليده بودند، برداشته و

به چشم ماليد و آن چشم درد ايشان معالجه شد و تا آخر عمر هيچ ناراحتى از ناحيه چشم نداشتند و بدون عينك ريزترين خط ها را

مى‌خواندند و اين به بركت گِلى بود كه از سر و پيشانى سينه زنان سيدالشهداء(عليه السلام) ريخته بود. از اين گونه كرامات و معجزات

الى ماشاءالله وجود دارد. همه شما با يك قطره اشكى كه در اين مراسم مى‌ريزيد، اول نورانيت آن را در خود احساس مى‌كنيد. حاجت هايى

كه از شما برآورده مى‌شود و نيز بسيارى از آفت ها و مصيبت هايى كه از شما دفع مى‌شود و نمى‌دانيد، در مرحله بعد است. نكته اى است

كه داخل پرانتز عرض مى‌كنم كه در دعاها به آن اشاره شده است، و آن اين كه ما غالباً فقط حاجت هايى را كه از خدا مى‌خواهيم و

برآورده مى‌شود، به حساب مى‌آوريم؛ اما نمى‌دانيم چه مصيبت هايى متوجه ما بوده است و خدا آن مصيبت ها را از ما برداشته است و از

آن ها خبر نداريم؛ در حالى كه به بركت نام سيدالشهداء(عليه السلام) ده ها برابر بركاتى كه بر مردم نازل مى‌شود، آفات و مصيبت هايى

از آن ها برداشته مى‌شود و ما خبر نداريم و آن ها را به حساب نمى‌آوريم. اگر چنين چيزى باشد، آيا جا ندارد كه مردم اين همه اهتمام به

گريه و عزادارى داشته باشند؟

منبع: آذرخشى ديگر از آسمان كربلا، ص 34 ، علامه مصباح یزدی